Manastir Uvac

Manastir Uvac se nalazi u selu Stublo pokraj istoimene reke, na mestu gde se spajaju opštine Čajetina i Priboj. Ambijent netaknute prirode teško da koga ostavlja ravnodušnim u današnjem vremenu. Na velikom arheološkom lokalitetu 1994. godine su otkrivene i otkopane zidine crkve dimenzija 17 x 12 metara.

Ceo manastirski kompleks Uvac svedočanstvo je o postojanju jednog velikog duhovnog centra u ovom kraju. Još uvek se ne zna ko je ktitor manastira, koliko je puta rušen i obnavljan. Po nekim predanjima, koje je nemoguće dokazati ili opovrgnuti, ovaj manastir je u narodu postao poznat kao crkva Janja. Na stranicama jedne crkvene knjige iz 1622. godine, saznajemo da je Hram posvećen Rođenju Presvete Bogorodice.

Poslednje rušenje ovog manastira dogodilo se krajem 1697 ili početkom 1698 godine, kada je manastir opljačkan i gotovo sve vrednije stvari su odnete (vredni predmeti, deo crkvenog mobilijara, pokućstvo…) i nakon toga zapaljen. Kako su kelije, konaci, pomoćne prostorije i radionice bili od borove građe pozar je brzo zahvatio čitav kompleks.

Prvobitna crkva je bila manjih dimenzija koje je manastirko bratstvo u XVI, a zatim i u XVII veku proširilo dodajući pripratu, bočne pevnice i proširujući oltarsku apsidu. O ovim obnovama svedoče novčići sa tačnim godinama kovanja koji su pronađeni tokom poslednje obnove manastira. Sačuvano je veliko bogastvo plastike, rozete, krstionice, čiraci, delovi mermernog crkvenog mobilijara i predmeta od gvožđa i keramike. Živopis je na žalost potpuno uništen, izuzev delimičnih fragmenata fresaka Svetog Arhangela Mihaila i Svetog Simeona.

Iznad kotline na Orliću i Orahovici, manastir je u to staro vreme posedovao pašnjake za manastirska stada. Odatle je mleko čunovima prenošeno u manastir, a kanali u kojima su čunovi bili smešteni još se raspoznaju.

Sa istočne strane crkve nalazi se vinova loza stara nekoliko vekova, koja je vremenom postala divlja, a jedini je svedok trajanja, uspona i rušenja ove svetinje.

Zahvaljujući istraživanjima i radu Narodnog muzeja iz Užica, uređen je Manastir Uvac, sagrađeni su i osveštani crkva i konak, a ceo kompleks je stavljen pod zaštitu države. Na Malu Gospoinu 1995. godine, Manastir je ponovo oživeo posle gotovo tri veka.